Friction - ඝර්ෂණය

ඝර්ෂණය යනු යම් පෘෂ්ඨ දෙකක් අතර ස්පර්ශය පවතින තාක් එම එක් එක්පෘ ෂ්ඨයට සාපේක්ෂව අනෙක් පෘෂ්ඨය මගින් චලිතයට ප්රතිරෝධීව දක්වන බලයකි.

මෙලෙස යම් වස්තුවක් මත යොදන බලයකට ප්රතිරෝධීව ඇතිවන ඝර්ෂණ බලය ස්වයං සීරුමාරු බලයක් ලෙස ක්රියා කරයි.

(ස්වයං සීරුමාරු බලය - පද්ධතියේ සිදුවන වෙනස්වීම් වලට අනුකූලව අඩු වැඩි වීම් සහිතව අවශ්ය පරිදි සකස් විය හැකි බලයකි)

ඝර්ෂණය ප්‍රධාන ආකාර කිහිපයකි.

වියළි ඝර්ෂණය - Dry friction

වියළි ඝර්ෂණය ස්පර්ශ වන ඝන පෘෂ්ඨයන් දෙකක සාපේක්ෂ පාර්ශ්වීය චලිතයට ප්රතිරෝධීව වේ. වියළි ඝර්ෂණය ප්රධාන ලෙස ගතික ඝර්ෂණය, ස්ථිතික ඝර්ෂණය ලෙස කොටස් දෙකකි.

මෙය ගණනය කිරීමේදී ස්පර්ශ පෘෂ්ඨ අතර ඝර්ෂණය සංගුණකය μ අවශ්ය වේ. මෙම ඝර්ෂණය සංගුණකය එක් එක් ස්පර්ශ පෘෂ්ඨයට අනුව වෙනස් අගයන් වේ.

‍

තරල ඝර්ෂණය - Fluid friction

එකිනෙකට සාපේක්ෂව චලිතයන් සිදු කරන තරලයන් අතර මෙම ඝර්ෂණ බලය ඇතිවේ. මෙම අභ්යන්තර ප්රතිරෝධය දුස්ස්රාවීතාව ලෙස හැදින්වේ. එදිනෙදා ජීවිතයේදී ද්රවයක දුස්ස්රාවීතාවය එහි 'ඝනකම'ලෙස විස්තර කෙරෙන අතර ජලය හා මී පැණි සැලකූ විට ජලයෙහි දුස්ස්රාවීතාවය අඩු අතර ඊට සාපේක්ෂව මී පැණිවල දුස්ස්රාවීතාවය වැඩිවේ. ද්රවයක දුස්ස්රාවීතාවය අඩු වන තරමට එම ද්රවයට විරූපණය හෝ චලනය වීම පහසු කරවයි.

ලිහිසි ඝර්ෂණය - Lubricated friction

ලිහිසි ඝර්ෂණය යනු තරලයක් ඝන පෘෂ්ඨයන් දෙකක් වෙන්කෙරෙන තරල ඝර්ෂණයයි.

ලිහිසිකරණය යනු සාපේක්ෂව චලනය වන එක් එක් පෘෂ්ඨයන් සමීපව ගමන්කිරීම අවම කිරීමට ලිහිසි තෙල් නම් ද්රව්යයක් භාවිතා කිරීමයි. ලිහිසිකරණය මගින් උපකරණවල අඛණ්ඩ ක්රියාකාරිත්වයට ඉඩ සලසා දෙනු ලබන්නේ උපකරණවලට සිදුවන හානියද අවම කරමිනි.

සමේ ඝර්ෂණය - Skin friction

සමේ ඝර්ෂණය ඇති වනුයේ තරලයක් සහ ශරීරයේ බාහිර සම අතර සිදුවන්නා වූ අන්තර්ක්රියා වලිනි.

වස්තුව වටා ඇති ස්ථරයේ දුස්ස්රාවීතාවය නිසා සමේ ඝර්ෂණය ඇති වේ. සමේ ඝර්ෂණය අඩු කරගැනීමට ප්රධාන ක්රම දෙකක් තිබේ. පළමුවැන්න නම් වායු තලයක ආකාරයට සුමට ප්රවාහයක් ඇතිවන පරිදි චලිත වීමට ශරීරය හැඩගැස්වීමයි. දෙවැන්න නම් චලිත වන වස්තුවේ දිග සහ හරස්කඩ ප්රායෝගික ලෙස අඩු කිරීමයි.

අභ්‍යන්තර ඝර්ෂණය - Internal friction

අභ්යන්තර ඝර්ෂණය යනු ඝන ද්රව්යය සෑදෙන මූලද්රව්ය අතර එය විරූපණයට ලක්වන විට චලිතයට ඇතිවන ප්රතිරෝධී බලයයි.

The most important lesson Mathematics teaches us is the will to never give up as every problem has a solution.

ගණිතය අපට උගන්වන වැදගත්ම පාඩම නම් සෑම ගැටලුවකටම විසඳුමක් ඇති බැවින් කිසිදා අත්නො හැරීමයි...

By: Renu Mathematics (Hons.) H2A

‍